W przypadku powstania pożaru wszyscy są zobowiązani podjąć działania w celu jego likwidacji, czyli:
zaalarmować niezwłocznie, przy użyciu wszystkich dostępnych środków osoby będące w strefie zagrożenia,
wezwać straż pożarną
.
Telefoniczne alarmowanie należy wykonać w następujący sposób: Po wybraniu numeru alarmowego straży pożarnej 998 i zgłoszeniu się dyżurnego spokojnie i wyraźnie podać:
swoje imię i nazwisko, numer telefonu, z którego nadawana jest informacja o zdarzeniu,
adres i nazwę obiektu,
co się pali, na którym piętrze,
czy jest zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego.
Po podaniu informacji nie odkładać słuchawki do chwili potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia. Przyjmujący może zażądać:
potwierdzenia zgłoszenia poprzez oddzwonienie,
dodatkowych informacji, które w miarę możliwości należy podać.
Przystąpić niezwłocznie, przy użyciu miejscowych środków gaśniczychdo gaszenia pożaru i nieść pomoc osobom zagrożonym. W przypadku koniecznym przystąpić do ewakuacji ludzi i mienia. Należy czynności te wykonać w taki sposób, aby nie doszło do powstania paniki, jaka może ogarnąć ludzi będących w zagrożeniu, które wywołuje u ludzi ogień i dym. Panika może być przyczyną niepotrzebnych i tragicznych w skutkach wypadków w trakcie prowadzenia działań ratowniczo gaśniczych. Prowadząc jakiekolwiek działania w przypadku powstania pożaru należy kierować się rozwagą w podejmowaniu decyzji. Do czasu przybycia straży pożarnej kierowanie akcją obejmuje kierownik zakładu pracy /właściel obiektu/ lub osoba najbardziej energiczna i opanowana.
Jak ewakuować ludzi i mienie?
Celem ewakuacji ludzi jest zapewnienie osobom szybkiego i bezpiecznego opuszczenia strefy zagrożonej lub objętej pożarem. Do celów ewakuacji ludzi służą korytarze - poziome drogi ewakuacji i klatki schodowe - pionowe drogi ewakuacyjne, z których istnieje możliwość bezpośredniego wyjścia na zewnątrz. Drogi i wyjścia ewakuacyjne muszą być oznakowane pożarniczymi tablicami informacyjnymi zgodnie z PN - 92/N - 01256/02 "Znaki bezpieczeństwa - ewakuacja". Ewakuacją ludzi z części lub z całego obiektu zarządza kierujący akcją ratowniczo-gaśniczą. W przypadku zaistnienia pożaru lub innego zagrożenia budynku lub jego części osoby nie biorące udziału w akcji ratowniczej powinny opuścić strefę zagrożenia. Osoby opuszczające strefę zagrożenia kierują się do najbliższego wyjścia służącego celom ewakuacji zgodnie z oznakowaniem. W czasie prowadzenia ewakuacji zabronione jest:
przechodzenie w kierunku przeciwnym do kierunku ewakuacji,
zatrzymywanie się lub tamowanie ruchu w inny sposób.
Osoby ewakuowane muszą podporządkować się poleceniom ratowników, czyli osobom prowadzącym ewakuację: strażakom, pracownikom służby zabezpieczenia obiektu. Poza ewakuacją ludzi niejednokrotnie zachodzi konieczność ewakuacji mienia. Celem ewakuacji mienia jest zabezpieczenie cennych przedmiotów oraz ważnych dokumentów przed zniszczeniem lub uszkodzeniem w razie pożaru lub innego zagrożenia. Ewakuowane przedmioty i dokumenty należy przemieszczać w taki sposób, aby nie były narażone na zniszczenie lub uszkodzenie. Działania ewakuacyjne muszą być prowadzone sprawnie i nie powodować utrudnień w innych działaniach. Kierujący akcją powinien wstępnie określić pomieszczenia, z których należy wynieść mienie. Do pomieszczeń, z których należy ewakuować mienie w pierwszej kolejności, jeśli istnieje taka możliwość bez narażenia życia i zdrowia, zalicza się:
pomieszczenia bezpośrednio zagrożone pożarem, w których jest źródło ognia,
pomieszczenia sąsiednie (w pionie i w poziomie) - ze względu na zagrożenie rozprzestrzeniającym się pożarem lub uszkodzenia powstałe w wyniku wysokiej temperatury i gazów popożarowych (dymu),
pomieszczenia pod palącym się pomieszczeniem narażone na zalanie w czasie akcji gaśniczej.
Jak skutecznie posługiwać się sprzętem gaśniczym?
Po wykonaniu czynności związanych z zaalarmowaniem odpowiednich osób i instytucji należy niezwłocznie przystąpić do akcji gaśniczej za pomocą podręcznego sprzętu gaśniczego będącego na wyposażeniu obiektu, tj. gaśnic i hydrantów wewnętrznych. Podręczny sprzęt wykorzystywany jest zatem do gaszenia pożarów w zarodku. W poniższej tabeli zamieszczono wskazania, które mogą być pomocne w podjęciu właściwej decyzji gaszenia pożaru.
Grupa
Piktogramy na gaśnicach
Rodzaj palącego się materiału
Rodzaj środka gaśniczego
A
ciała stałe pochodzenia organicznego, podczas spalania których występuje zjawisko żarzenia (drewno, papier,
węgiel)
woda, piana gaśnicza, proszek gaśniczy, dwutlenek węgla
B
ciecze palne i ciała stałe topiące się podczas palenia (benzyna,
nafta, rozpuszczalniki, alkohole, lakiery)
piana gaśnicza, proszek gaśniczy, dwutlenek węgla, halon oraz
specjalne gaśnice klasy F zawierające przeważnie roztwór octanu
potasu
Symbolami literowymi oznakowane są gaśnice odpowiednio przeznaczone do gaszenia pożarów danej grupy. Podręczny sprzęt gaśniczy należy tak dobierać, aby można nim było ugasić ewentualny pożar.
Do kwietnia 2006 roku wyróżniano grupę E, która obejmowała pożary
grup A, B, C i D w pobliżu urządzeń elektrycznych
Podczas gaszenia należy pamiętać o następujących zasadach:
kierować strumień środka gaśniczego na palące się przedmioty lub obiekty od strony zewnętrznej (skrajnej) w kierunku do środka,
przy gaszeniu przedmiotów ustawionych pionowo należy gasić od góry w dół,
należy używać środków gaśniczych przeznaczonych do gaszenia danej grupy pożarów.
Do podręcznego sprzętu gaśniczego zaliczamy gaśnice i koce gaśnicze. Gaśnice są to przenośne urządzenia o masie brutto do 20 kg i masie środka gaśniczego do 12 kg, którego użycie następuje pod wpływem uruchamianego ręcznie wyzwolenia ciśnienia gazu. Efekt akcji gaśniczej, a także bezpieczeństwo jej prowadzenia zależy od wielu czynników, między innymi od wyboru odpowiedniego środka gaśniczego, a to jest zależne od rozpoznania rodzaju pożaru oraz pewnego minimum wiedzy o środkach gaśniczych i ich działaniu. Poniżej przedstawiamy podstawowe informacje o podręcznym sprzęcie gaśniczym i sposobach jego użycia.
Hydrant wewnętrzny jest to zawór zainstalowany na specjalnej sieci wodociągowej, obudowany szafką i wyposażony w wąż pożarniczy i prądownice. Może mieć średnicę 25 lub 52 mm. Służy do lokalizacji pożarów w zarodku wszędzie tam, gdzie jako środek gaśniczy stosuje się wodę. Sposób użycia hydrantu jest następujący:
otworzyć drzwiczki szafki, sprawdzić czy podłączony jest wąż i prądownica,
rozwinąć odcinek węża w całości, unikając zagięć i załamań,
skierować strumień wody na miejsce pożaru.
Obsługę hydrantu powinny stanowić dwie osoby, - jedna obsługuje prądownice a druga zawór hydrantowy dawkując wodę. Wodą nie gasimy urządzeń pod napięciem elektrycznym, jak również innych substancji, które z wodą tworzą gazy palne, np. karbid.
Gaśnica pianowa jest to zbiornik cylindryczny, w którym znajduje się wodny roztwór środka pianotwórczego oraz zbiornik z gazem napędowym zaopatrzony w zbijak, wężyk zakończony prądowniczką zamykaną. W celu użycia gaśnicy zrywamy plombę zabezpieczającą, wciskamy zbijak (gaz napędzający wypełnia zbiornik gaśnicy), kierujemy strumień piany w ognisko pożaru. Działanie jej można w każdej chwili przerwać przez zwolnienie dźwigni prądowniczki. Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej.
Gaśnica proszkowa jest to cylindryczny zbiornik zaopatrzony w dźwignię uruchamiającą zawór lub zbijak patronu z gazem napędowym. Środek gaśniczy (proszek) wyrzucany jest przez dyszę lub wężyk zakończony prądowniczką gazu obojętnego (azot lub dwutlenek węgla). Po dostarczeniu gaśnicy w miejsce pożaru zrywamy plombę i zawleczkę blokującą, uruchamiamy dźwignię lub zbijak i kierujemy strumień proszku w ognisko pożaru. Działanie gaśnicy można w każdej chwili przerwać zwalniając dźwignię uruchamiającą lub dźwignię prądowniczki. Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej.
Gaśnica śniegowa jest to cylindryczny zbiornik zaopatrzony w zawór i wężyk zakończony dyszą wylotową lub w gaśnicach mniejszych króćcem obrotowym z dyszą. Wewnątrz gaśnicy znajduje się skroplony dwutlenek węgla, który po uruchomieniu pod własnym ciśnieniem wydostaje się na zewnątrz, oziębiając się do temperatury ok. - 80° C. Po dostarczeniu gaśnicy w pobliże pożaru zrywamy plombę zabezpieczającą, uruchamiamy zawór i kierujemy strumień dwutlenku węgla na ognisko pożaru. Działanie gaśnicze można w każdej chwili przerwać, zamykając zawór. Należy pamiętać o tym, że:
w czasie działania gaśnicy należy trzymać ją tylko za uchwyty,
nie wolno jej używać do gaszenia ludzi.
Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej.
Koc gaśniczy jest to płachta z tkaniny całkowicie niepalnej (włókno szklane) o powierzchni około 2 m2. Przechowuje się go w specjalnym futerale. Służy do tłumienia pożaru w zarodku w efekcie odcięcia dopływu powietrza do palącego się przedmiotu. Sposób użycia:
wyjąć koc z futerału,
rozłożyć i szczelnie przykryć palący się przedmiot.
W przypadku gaszenia ludzi należy osobę przewrócić i przykryć ją szczelnie kocem. Koce gaśnicze można wykorzystywać do przenoszenia ewakuowanego mienia.
Ciekawostka!
Gdy palą się ogromne tereny (wielkopowierzchniowe pożary) do akcji gaśniczych zostają skierowani „podniebni strażacy” m.in. hydroplany. Mogą one startować i lądować zarówno z lądu jak i z wody. Na przykład samolot Canadair CL-215 zabiera na pokład 5300 litrów wody. Tankowanie wody odbywa się podczas ślizgu przy prędkości 70-80 węzłów (około 145 km/godzinę). W ciągu 10 sekund uzupełniany jest cały zapas wody.
Canadair CL-215 podczas tankowania w ślizgu
Zdjęcia: Krystyna Strzelecka
Tekst: strona internetowa Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnejwww.straz.gov.pl
Materiał opracował: st. kpt. mgr inż. Dariusz Mucha, Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza Szkoły Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie Zdjęcia: Jacek Zwoliński, ISKRA Sp. z o.o.
