Działania Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Polskiego Czerwonego Krzyża prezentuje kwartalnik "Przegląd Czerwonokrzyski" (www.pck.pl)

---

   Najważniejsza data związana z powstaniem Ruchu Czerwonego Krzyża, to 24 czerwca 1859 r. Tego dnia w pobliżu miasteczka Solferino na północy Włoch armia cesarstwa Austrii stoczyła krwawą całodniową bitwę z armią włoską wspomaganą przez armię francuską. W wyniku bitwy na polu walki pozostało około 40 tysięcy ofiar - zabitych, rannych i zaginionych.
   Przypadkowym świadkiem bitwy był Henryk Dunant, młody Szwajcar z Genewy, odbywający podróż w interesach. Wstrząśnięty widokiem ofiar pozostawionych praktycznie bez opieki podjął spontanicznie próbę udzielenia im pomocy przy udziale miejscowej ludności. Znoszono i pielęgnowano rannych, niezależnie od ich narodowości. Po powrocie do Genewy napisał książkę "Wspomnienie Solferino", w której zawarł opis tego, co widział i przeżył oraz przedstawił swoje propozycje, a przede wszystkim ideę powołania dodatkowej służby medycznej, która miałaby nieść pomoc rannym w czasie wojny. Zaproponował powołanie narodowych stowarzyszeń pomocy, które w czasie pokoju przygotowywałyby swych wolontariuszy do takich zadań, a ponadto postulował, by ranni oraz ci, którzy się nimi opiekują, byli uznawani za osoby neutralne, nawet na polu walki.
   Idee Henryka Dunanta poparli czterej znani obywatele Genewy - Gustave Moynier, gen. Guillome-Henri Dufour, dr Louis Appia i dr Theodore Maunoir, powołując wspólnie Międzynarodowy Komitet Pomocy Rannym, który przekształcił się nieco później w Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża.
   Inicjatywy Henryka Dunanta i wspomnianego wyżej Komitetu uzyskały rozgłos w Europie. W październiku 1863 r. w Genewie spotkali się przedstawiciele 16 krajów, przyjmując postanowienia określające rolę krajowych Komitetów Pomocy Rannym. Czerwony krzyż na białym tle przyjęto jako symbol powoływanych organizacji. Był to początek Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.
   Międzynarodowy Komitet podjął starania, by przekonać rządy o konieczności zapewnienia pomocy i ochrony rannym żołnierzom oraz osobom świadczącym tę pomoc, co doprowadziło do przyjęcia w 1864 r. traktatu międzynarodowego zwanego Konwencją Genewską o polepszeniu losu rannych w armiach czynnych. Czerwony krzyż został wówczas prawnie uznany za znak ochronny wojskowej służby zdrowia. Od czasu wojny rosyjsko-tureckiej w 1876 r. równorzędnym znakiem stał się czerwony półksiężyc.
   W ciągu następnych lat powstało wiele nowych stowarzyszeń krajowych Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. Odgrywały one dużą rolę w niesieniu pomocy rannym w czasie różnych konfliktów zbrojnych, a szczególnie w czasie I wojny światowej. Po nastaniu pokoju podjęły szereg innych zadań w dziedzinie ochrony zdrowia, pomocy socjalnej, działalności wśród młodzieży, szkolenia pierwszej pomocy i organizowania ratownictwa, szkolenia pielęgniarek i innego personelu sanitarnego, tworzenia szpitali i zakładów opiekuńczych, niesienia pomocy ofiarom klęsk i konfliktów, krwiodawstwa, poszukiwań ofiar wojny i wiele innych.
   W 1919 r. powołano Międzynarodową Federację Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca (zwaną wówczas Ligą Stowarzyszeń). Miało to na celu ułatwianie wzajemnych kontaktów i współpracy, koordynowanie działalności w różnych dziedzinach, inicjowanie nowych form pracy, wymianę doświadczeń.
   Po II wojnie światowej nastąpił znaczny rozwój Ruchu, zwłaszcza dzięki powstaniu wielu nowych stowarzyszeń krajowych, szczególnie w krajach rozwijających się. Podjęto nowe zadania związane np. ze zwalczaniem skutków narkomanii, bezrobocia, nowych epidemii (np. AIDS) oraz szeroko pojętą problematyką rozwoju. Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca stał się najważniejszą światową organizacją świadczącą pomoc i ochronę ofiarom klęsk i konfliktów zbrojnych.
   Nieustannie prowadzona jest praca nad rozwojem i doskonaleniem międzynarodowego prawa humanitarnego, która doprowadziła w 1949 r. do podpisania czterech konwencji genewskich o ochronie ofiar konfliktów zbrojnych, a w 1977 r. do przyjęcia dwóch protokołów dodatkowych do konwencji. Prace w tej dziedzinie są prowadzone do dziś, bowiem wciąż pojawiają się nowe problemy związane z ochroną różnych kategorii ofiar wojny.

Źródło: Polski Czerwony Krzyż www.pck.pl

---

	W 2001 r. minęło 100 lat od przyznania pierwszej pokojowej Nagrody Nobla. Jej laureatem był twórca Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, Henryk Dunant. Nagroda ta była należnym mu podziękowaniem za jego pracę na rzecz potrzebujących i zaangażowanie w dzieło stworzenia neutralnych, ochotniczych służb medycznych niosących pomoc chorym i rannym na polu walki.

Życiorys Henryka Dunanta:
8 maja 1828	Urodzony 8 maja 1828 r. w Genewie (Szwajcaria) w protestanckiej rodzinie kupieckiej. Od wczesnej młodości styka się z ludzką nędzą, towarzysząc matce w odwiedzaniu najbiedniejszych mieszkańców Genewy - chorych, kalekich i umierających. Po ukończeniu gimnazjum pracuje w banku, angażując się jednocześnie w różnorodną działalność społeczną, m.in. pomoc więźniom.
1855	W 1855 r. wraz z grupą przyjaciół zakłada w Paryżu Światowe Przymierze Stowarzyszeń Młodych Chrześcijan (YMCA). Kilka lat przebywa w Algierii, gdzie m.in. zakłada wzorowe gospodarstwo rolne, które niestety podupada.
1859	W połowie 1859 r. wraca do Europy, aby osobiście prosić cesarza Francji Napoleona III o wstawiennictwo w realizacji algierskich projektów.
24 czerwca 1859	24 czerwca 1859 r., w drodze na spotkanie z cesarzem, przejeżdża koło włoskiego miasteczka Solferino, gdzie dogorywa najkrwawsza (obok Waterloo) bitwa ówczesnej Europy, stoczona między armią austriacką a sprzymierzonymi siłami francusko-włoskimi. Liczba ofiar przekracza 40.000! Obok ciał zabitych, których nikt nie zbiera z pola walki, umierają w męczarniach tysiące rannych żołnierzy. Niewielkie i źle zorganizowane wojskowe służby medyczne są bezradne wobec ogromu nieszczęścia. Dunant, choć nie ma żadnego przygotowania medycznego, stara się pomóc rannym i umierającym. W pobliskim kościele w Castiglione organizuje prymitywny szpital, opatruje rannych, dostarcza im wodę do picia, zapisuje ostatnie polecenia umierających. Namawia do pomocy kilka miejscowych kobiet, które - choć z oporami - dają się przekonać, że ranni żołnierze niezależnie od narodowości cierpią tak samo. Tu powstaje hasło "Tutti fratelli" - wszyscy jesteśmy braćmi.
1862	Przerażające doświadczenia nie dają mu spokoju, interesy przynoszą rozczarowania. Po dwóch latach spędzonych bezowocnie w Paryżu Dunant wraca do Genewy i pisze książkę "Wspomnienie Solferino". Jest to nie tylko relacja z pola bitwy czy opis wstrząsających przeżyć, ale gorący apel do społeczeństw Europy, który ma poruszyć ich sumienia. Niewielka książeczka, przetłumaczona na kilka języków i wydana w niemal wszystkich krajach europejskich, zdobywa ogromną popularność. Dunant proponuje w niej: powołanie we wszystkich krajach stowarzyszeń pomocy, których przeszkoleni wolontariusze mogliby nieść ratunek rannym na polu walki; zapewnienie im bezpieczeństwa wyróżniającego znaku, powszechnie uznawanego przez wszystkie strony konfliktu i dającego status pełnej neutralności.
luty 1863	W lutym 1863 r. powstaje w Genewie tzw. Komitet Pięciu, w którym obok Dunanta zasiadają czterej wpływowi obywatele szwajcarscy.
26 października 1863	26 października 1863 r., z inicjatywy Dunanta, Komitet Pięciu zwołuje do Genewy międzynarodową konferencję, w której bierze udział 14 oficjalnych delegacji krajów europejskich oraz wielu obserwatorów. Większość idei Henryka Dunanta zostaje zaakceptowana, m.in. powołanie narodowych komitetów pomocy rannym, ochrona personelu medycznego podczas działań wojennych i wspólny znak ochronny - czerwony krzyż na białym tle.
29 października 1863	Dzień 29 października 1863 r., w którym konferencja przyjmuje te rezolucje, uznany zostaje za dzień powstania Czerwonego Krzyża. W ciągu następnych kilku miesięcy powstaje w Europie 10 towarzystw pomocy rannym, a idea Dunanta zdobywa coraz szersze uznanie.
22 sierpnia 1864	W sierpniu 1864 r. w Genewie odbywa się konferencja dyplomatyczna z udziałem przedstawicieli stowarzyszeń krajowych oraz wysokich rangą przedstawicieli 16 rządów, którzy mają podpisać przygotowane starannie porozumienie. Porozumienie to liczące zaledwie 10 artykułów, nazwane zostaje - "Konwencją Genewską o polepszeniu losu rannych żołnierzy w armiach czynnych". Po 1867 r., w wyniku niesnasek i sporów wśród założycieli Czerwonego Krzyża, Dunant wycofuje się z Komitetu. Pogarsza się też zdecydowanie jego sytuacja materialna, a kolejne idee, jak np. utworzenie stref bezpieczeństwa dla cywilnych uchodźców, powołanie światowej organizacji zdrowia czy międzynarodowego trybunału sprawiedliwości, nie znajdują zrozumienia rządów państw europejskich.
1887	W 1887 r., po latach tułaczki i niepowodzeń, opuszczony przez wszystkich, Dunant trafia do przytułku dla ubogich w szwajcarskim miasteczku Heiden. W 1895 r. odnajduje go tam dziennikarz, którego artykuły o tym, że założyciel Czerwonego Krzyża żyje w ubóstwie i zapomnieniu, poruszają całą Europę.
1901	Parlament norweski przyznaje pierwszą pokojową nagrodę Nobla Henrykowi Dunantowi. Zmęczony, schorowany, stary człowiek nie chce już jednak żadnych zaszczytów i powrotu do życia publicznego.
30 października 1910	Henryk Dunant umiera 30 października 1910 r. w swoim skromnym pokoju w przytułku w Heiden.

Źródło: Polski Czerwony Krzyż www.pck.pl, Henry Dunant Muzeum www.dunant-museum.ch

---

   Krzyż genewski (jeden z najlepiej rozpoznawalnych znaków świata), utworzony z odwróconych barw związkowych Szwajcarii, narodził się na kongresie w Genewie w 1863 r. jako znak ochronny wojskowych służb medycznych, będący równocześnie symbolem organizacji (wtedy też powstały "narodowe stowarzyszenia pomocy" - zalążek Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża). W 1864 r. podpisano konwencję genewską wprowadzającą podstawy prawne dla używania tego znaku. W późniejszych latach wprowadzono, także jako znaki ochronne, czerwony półksiężyc na białym tle oraz czerwony lew i słońce. Te trzy znaki zatwierdzono w art. 38 I konwencji genewskiej z 1949 r. jako znaki ochronne wojskowych służb medycznych. Ochronę prawną ma również godło narodowe Związku Szwajcarskiego.

Godło jako symbol ochronny - zastosowanie ochronne
   W czasie konfliktu zbrojnego godło stanowi widzialny (powinno być dużych rozmiarów) dowód ochrony, ustanowionej przez konwencje genewskie. Wskazuje walczącym, że osoby (ochotnicy stowarzyszeń krajowych, personel medyczny, delegaci MKCK i in.), jednostki medyczne (szpitale, punkty pierwszej pomocy itp.) oraz środki transportu (lądowego, morskiego lub powietrznego) są chronione przez konwencje genewskie i ich protokoły dodatkowe. Godło, spełniając funkcję ochronną, musi wywoływać właściwy odruch u walczących - odruch poszanowania i powściągliwości.

Godło jako symbol przynależności do ruchu - zastosowanie informacyjne
   Godło (niewielkich rozmiarów) wskazuje, zwłaszcza w czasie pokoju, że dana osoba lub obiekt są związane z Międzynarodowym Ruchem Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca - bądź ze stowarzyszeniem krajowym Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, bądź z Międzynarodową Federacją Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, lub też z Międzynarodowym Komitetem Czerwonego Krzyża. Godło ma także przypominać, że instytucje te działają zgodnie z podstawowymi zasadami ruchu, a zatem stanowi również symbol: humanitaryzmu, bezstronności, neutralności, niezależności, dobrowolności, jedności i powszechności.

   

Czerwony Krzyż	Czerwony Półksiężyc	Czerwony Kryształ

Godło używane przez stowarzyszenie krajowe w czasie pokoju jest niewielkich rozmiarów - używane jako znak stowarzyszenia powinno zawierać w otoku jego nazwę lub inicjały.

Znak Polskiego Czerwonego Krzyża	Znak Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża	Znak Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca

Źródło: Polski Czerwony Krzyż www.pck.pl, Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża www.icrc.org

---

1859	Henryk Dunant jest świadkiem bitwy pod Solferino, po której tysiące rannych pozostawiono bez opieki, a zwłoki zabitych stały się łupem grabieżców i dzikich zwierząt. Wojskowe służby medyczne nie radziły sobie z wypełnianiem swoich powinności. Jednym z powodów był brak ujednoliconego znaku, który by je wyróżniał i był łatwo rozpoznawalny przez wszystkie strony konfliktu.
1863	Międzynarodowa Konferencja zwołana do Genewy rozpatruje sposoby zaradzenia nieskuteczności służb sanitarnych na polu walki. Wprowadza czerwony krzyż na białym tle jako znak wyróżniający dla stowarzyszeń niosących pomoc rannym żołnierzom - późniejszych Stowarzyszeń Krajowych Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.
1864	Uchwalenie I konwencji genewskiej: czerwony krzyż na białym tle zostaje oficjalnie uznany jako znak wyróżniający dla służb medycznych sił zbrojnych.
1876	Podczas wojny rosyjsko-tureckiej, toczącej się na Bałkanach, Cesarstwo Otomańskie postanawia stosować czerwony półksiężyc na białym tle zamiast czerwonego krzyża. Za tym znakiem opowiedział się także Egipt, później Persja wybrała godło przedstawiające czerwonego lwa i słońce na białym tle. Państwa te wniosły zastrzeżenia do istniejących konwencji, a ich znaki zostały następnie, w drodze wyjątku, zapisane w konwencjach z 1929 r.
1949	Artykuł 38 I konwencji genewskiej z 1949 r. zatwierdza godła czerwonego krzyża, czerwonego półksiężyca oraz czerwonego lwa i słońca jako znaki ochronne wojskowych służb medycznych. Wykluczono tym samym stosowanie jakichkolwiek innych znaków wyróżniających.
1980	Islamska Republika Iranu rezygnuje z używania czerwonego lwa i słońca na białym tle i decyduje się na stosowanie czerwonego półksiężyca.
1982	Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca przyjmuje jako swoje godło czerwony krzyż i czerwony półksiężyc na białym tle.
2005	W dniach 5-6 grudnia 2005 r. w Genewie odbyła się międzynarodowa konferencja dyplomatyczna poświęcona przyjęciu trzeciego protokołu dodatkowego do Konwencji genewskich o ochronie ofiar wojny z 12 sierpnia 1949 r. Przepisy trzeciego protokołu wprowadzają obok krzyża i półksiężyca, trzeci znak ochronny, tj. czerwony kryształ. Przyjęcie przez państwa trzeciego protokołu umożliwia również dokonanie zmian w statucie Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca i przyjęcie do „rodziny czerwonokrzyskiej” stowarzyszeń krajowych Izraela i Erytrei. Protokół dodatkowy jest bardzo precyzyjny i wyraźnie podkreśla, że żadne państwo, a w konsekwencji stowarzyszenie krajowe nie będzie zmuszone do zmiany znaku, natomiast każde państwo będzie miało do tego pełne prawo. Niektóre państwa i stowarzyszenia krajowe, które nie chcą lub nie mogą zdecydować się na znak czerwonego krzyża lub czerwonego półksiężyca, np. Izrael otrzymają zupełnie neutralny znak zarówno dla oznaczania szpitali, wojskowych ambulansów, jak i do identyfikowania przynależności członków do swojego stowarzyszenia krajowego.

Źródło: Polski Czerwony Krzyż www.pck.pl

---

Dlaczego 8 maja?
   Po zakończeniu II wojny światowej Liga Stowarzyszeń CK i CP (obecnie Federacja) podjęła intensywne działania na rzecz przywrócenia zerwanych przez lata więzi między stowarzyszeniami krajowymi i poświęciła szczególną uwagę współpracy w rozwiązywaniu nowych, poważnych zadań stojących przed Ruchem.
   Na pierwszej po wojnie sesji Rady Gubernatorów w Oksfordzie w lipcu 1946 r. przyjęto między innymi deklarację o podstawowych zasadach Czerwonego Krzyża, program działań na okres powojenny, a także wniosek czechosłowackiego Czerwonego Krzyża o ustalenie międzynarodowego dnia, w którym propagowane byłyby na całym świecie ideały i zadania Ruchu (rezolucja nr 14 XIX Sesji Rady Gubernatorów, Oksford 1946). Rada Gubernatorów zobowiązała Sekretariat Ligi do bezzwłocznego zwrócenia się do stowarzyszeń krajowych o poświęcenie Czerwonemu Krzyżowi jednego dnia, tygodnia lub dowolnego okresu w roku. Stowarzyszenia miałyby możliwość informowania całego społeczeństwa o zadaniach wykonywanych przez Czerwony Krzyż oraz upowszechniania idei humanitaryzmu, którymi Ruch kieruje się w swej działalności.
   Za najodpowiedniejszy uznano 8 maja - dzień urodzin twórcy Czerwonego Krzyża, Szwajcara Henryka Dunanta.
   W marcu 1948 Komitet Wykonawczy Ligi ustanowił 8 maja dniem wspólnym dla wszystkich stowarzyszeń, czyli Międzynarodowym Dniem Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.

Źródło: Polski Czerwony Krzyż www.pck.pl