Do określania kierunków stron świata przeznaczona jest busola (kompas), czyli pudełko z igłą magnetyczną i podziałką, wyposażone w urządzenie do celowania (może to być np. ruchomy pierścień z muszką i szczerbinką lub po prostu prosty brzeg pudełka busoli). Zasadniczą część każdej busoli stanowi igła magnetyczna osadzona na ostro zakończonym trzpieniu. Gdy jest odblokowana (swobodna), ustawia się w południku magnetycznym, czyli jeden koniec igły wskazuje północ, a drugi południe.
Busole są najrozmaitszych konstrukcji, dokładności i przeznaczenia. Widoczna na zdjęciach busola składa się z pudełka ebonitowego, wewnątrz którego znajduje się zawieszona na ostrzu stalowym igła magnetyczna z zaciskiem. W środku pudełka znajduje się ruchomy pierścień z podziałką (limbus) przeznaczony do pomiarów kątów. Urządzenie celownicze jest nieruchome i umocowane na stałe do pudełka. Zacisk igły magnetycznej działa automatycznie przy zamykaniu i otwieraniu przykrywki busoli. Jeden bok pudełka posiada naniesioną podziałkę milimetrową.
Sprawdzenie busoli
Przygotowując busolę do pracy, powinno się sprawdzić czułość igły magnetycznej. W tym celu należy zwolnić zacisk igły magnetycznej i ustawić busolę w położeniu poziomym. Po ustawieniu się igły w jednym położeniu trzeba kilkakrotnie wyprowadzić ją z tego położenia za pomocą zbliżania do niej metalowego przedmiotu. Jeżeli za każdym razem igła powraca w to samo miejsce, oznacza to, że czułość jej jest odpowiednia.
Posługując się busolą, należy przestrzegać następujących zasad: |
1. |
W celu zabezpieczenia ostrza igły przed szybkim zużyciem należy igłę unieruchamiać w czasie przenoszenia busoli. |
2. |
Przed pracą w nocy busolę należy naświetlać w ciągu 3-5 minut w promieniach światła słonecznego lub innego źródła, by nafosforyzowane części busoli świeciły w ciemności. |
3. |
Należy przestrzegać, aby podczas pracy z busolą w pobliżu nie było przedmiotów stalowych lub żelaznych. |
4. |
Należy unikać pracy z busolą w pobliżu linii wysokiego napięcia. |
5. |
Busolą nie można posługiwać się w rejonach o znacznej anomalii magnetycznej. |