Dla gospodarności kraju podstawowe znaczenie ma budżet państwa, który jest jego rocznym planem dochodów i wydatków. Dochody gromadzi się z części PKB w formie płaconych podatków i różnych opłat. Podatek, czyli przymusowe świadczenie pieniężne, jest wpłacany przez przedsiębiorców, ludność i właścicieli na cele publiczne. Przedsiębiorcy płacą m.in. podatek od towarów i usług (w skrócie PTU lub VAT) od każdej transakcji kupna-sprzedaży oraz podatek dochodowy od osiągniętych zysków. Ludność płaci m.in. podatek dochodowy od otrzymywanych wynagrodzeń, emerytur, rent i innych dochodów. Właściciele płacą m.in. podatek od nieruchomości, od posiadanych gruntów i budynków.

   Zgromadzony dochód państwo przeznacza na wydatki dotyczące:

1. rozwoju gospodarczego – m.in. na budowę dróg i innych urządzeń komunikacyjnych, unowocześnienie rolnictwa i przemysłu wydobywczego,

2. administracji, ochrony porządku publicznego, wymiaru sprawiedliwości, obrony narodowej,

3. oświaty, nauki, ochrony zdrowia, kultury, opieki społecznej,

4. spłaty długu publicznego, który zaciąga się jeśli dochody są za małe.

   Budżet finansuje więc spożycie zbiorowe (wydatki ujęte w p. 2 i 3). Budżety opracowują także samorządy terytorialne, są to budżety gmin, miast, powiatów i województw. Ich dochodami jest część podatku dochodowego oraz podatki i opłaty terenowe, np.: podatek od psa, opłata targowa. Wydatki natomiast związane są z utrzymaniem samorządu i realizacją zadań na danym terenie.