1 maja 2004 r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Droga Polski do członkostwa w Unii Europejskiej była długa i trudna. W latach 1945-1989 nasz kraj znajdował się w orbicie wpływów Związku Radzieckiego i współtworzył wschodnioeuropejskie sojusze opozycyjne do świata zachodniego: wojskowy (Układ Warszawski, 1955-1991) oraz gospodarczy (Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, 1949-1991). Sytuacja zmieniła się po wydarzeniach w 1989 r., tj. upadku bloku komunistycznego i odzyskaniu pełnej suwerenności. Od tego czasu priorytetowym celem rozwoju Polski stała się integracja polityczna i gospodarcza z krajami zachodniej Europy.

    Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej poprzedzał wieloletni okres przedakcesyjny, w którym przystosowywano prawo i reguły gospodarcze do standardów obowiązujących w UE. Polska musiała spełnić trzy podstawowe kryteria: rozwinąć demokrację i stabilne rządy prawa, zbudować podstawy sprawnej gospodarki rynkowej, sprostać zobowiązaniom wynikającym z członkostwa. 

  Polska droga do Unii Europejskiej obejmuje okres 15 lat, poczynając od wyrażenia woli integracji, aż po ostateczne podpisanie traktatu akcesyjnego. Kraj przeprowadzał reformy polityczne, społeczne i gospodarcze na skalę niespotykaną dotąd w naszej historii. Wiele sukcesów zawdzięczamy wyłącznie sobie, ale są też dziedziny, w których potrzebną mobilizację, pomoc merytoryczną i finansową otrzymaliśmy z Unii Europejskiej i krajów członkowskich. Należy podkreślić, że na drodze do integracji europejskiej Polska boryka się z wieloma wewnętrznymi problemami gospodarczymi i społecznymi (upadek przedsiębiorstw, wzrost bezrobocia, rozwój ubóstwa i różnych patologii społecznych). Są one konsekwencją transformacji społeczno-ekonomicznej, urynkowienia gospodarki, słabości budżetu państwa i ograniczeń w polityce socjalnej (osłonowej).

   Kraje kandydujące, w tym Polska, wynegocjowały tzw. okresy przejściowe, które w różnych dziedzinach umożliwiają stopniową adaptację do standardów wspólnotowych. Polska w niektórych dziedzinach korzysta z tej klauzuli, tym bardziej że również sama Unia wynegocjowała takie okresy od Polski. Dotyczy to np. swobody przemieszczania się osób (zwłaszcza podejmowania pracy w krajach Unii) czy zasad subwencjonowania polskich rolników (stopniowe przyznawanie dopłat wyrównawczych). Wiele krajów UE wprowadziło minimalny 2-letni okres karencyjny ograniczający możliwości podejmowania w nich pracy przez obywateli nowych krajów członkowskich. W Niemczech i Austrii trwa on nawet 5-7 lat. Do obszarów, w których przewidziano okresy przejściowe dla Polski należą m.in.: przemysł spożywczy, rolnictwo, ochrona środowiska, podatki, pomoc publiczna, nieruchomości. W tych dziedzinach Polska nie była w pełni przygotowana do członkostwa i potrzebuje czasu na nadrobienie zaległości prawnych, technologicznych, infrastrukturalnych lub organizacyjnych. Okresy przejściowe pozwalają Polsce zredukować lub rozłożyć w czasie koszty zmian, często dotkliwe dla gospodarki i życia społecznego. W niektórych wypadkach wynegocjowany czas dostosowawczy stanowi dodatkowe zabezpieczenie dla polskiego rynku. Polsce udało się wynegocjować najwięcej okresów przejściowych ze wszystkich nowych krajów członkowskich.

Wybrane okresy przejściowe dla Polski na dostosowanie do standardów Unii Europejskiej

   W dniu 16 kwietnia 2003 r. w Atenach przedstawiciele najwyższych władz RP podpisali traktat akcesyjny. Został on poddany pod głosowanie w ogólnokrajowym referendum w czerwcu 2003 r. Przy blisko 60% frekwencji, aż 78% obywateli naszego kraju głosowało za przystąpieniem Polski do UE. Z woli społeczeństwa polskiego traktat został ratyfikowany przez Parlament RP. 

   Oficjalne przyjęcie do Unii Europejskiej Polski i dziewięciu innych państw Europy Środkowo-Wschodniej nastąpiło
1 maja 2004 r. w Dublinie.

Kalendarium procesu akcesji Polski do Unii Europejskiej