Polacy na frontach II wojny światowej u boku sojuszników

Recenzja w czasopiśmie Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu "Uczyć lepiej" nr 5/2009-2010

Jak popularyzować historię?
 

Sprawa udziału Polaków w walkach na różnych frontach podczas II wojny światowej była przedmiotem wielu publikacji naukowych i popularnonaukowych. Co pewien czas powstają też nowe opracowania, które w różnych aspektach omawiają wkład żołnierzy polskich w zwycięstwo aliantów w 1945 roku. Sześćdziesiąta piąta rocznica zakończenia najtragiczniejszego w historii konfliktu zbrojnego jest dobrą okazją, żeby przybliżyć przede wszystkim młodemu pokoleniu Polaków, jakie drogi obrali ich rodacy, wspierając sojusznicze armie, w walce o niepodległość państwa polskiego.

Książka Wiesława Zdziabka ukazała się w ramach serii wydawniczej Biblioteczka historyczna eMPi², której celem jest popularyzacja wiedzy historycznej i rozwijanie czytelnictwa wśród młodzieży. Autor napisał opracowanie adresowane do młodego odbiorcy, który z pewnością postrzega zagadnienia II wojny światowej już zupełnie inaczej niż na przykład pokolenie czterdziestolatków czy też ludzi jeszcze starszych. Należy jednak pamiętać, że problematyka tego konfliktu ciągle odgrywa jedną z pierwszoplanowych ról w kształtowaniu świadomości młodego pokolenia Polaków. Minęło już przeszło 20 lat, od kiedy możemy na zajęciach szkolnych przekazywać młodzieży w sposób całkowicie jawny pełen obraz losów Polaków w tragicznym okresie naszej historii w latach 1939–1945. Rolą piszących obecnie na ten temat jest czynienie tego w takiej formie, aby przekaz był interesujący i zrozumiały. Napisanie książki tego typu nie jest rzeczą łatwą, gdyż wymaga bardzo dobrej znajomości zagadnień II wojny światowej oraz umiejętności popularyzatorskich, dzięki którym możliwe jest zachęcenie czytelników do sięgnięcia także po inne źródła wiedzy. Ten warunek niewątpliwie spełnia wydana przez eMPi2 książka "Polacy na frontach II wojny światowej u boku sojuszników".

Można zadać sobie pytanie: kto jeszcze  – oprócz młodzieży – powinien przede wszystkim sięgnąć po nowe opracowanie dotyczące roli oręża polskiego podczas II wojny światowej? Odpowiedź wydaje się oczywista. Szczególna rola w doborze lektury dla młodego czytelnika, związanej z przeszłością naszego państwa, przypada nauczycielom historii. Już wstępne zapoznanie się z książką Wiesława Zdziabka pozwala zauważyć, że zawiera ona starannie dobrane fakty historyczne, dokładne mapki oraz wiele fotografii, które bardzo dobrze uzupełniają narrację autora. Konstrukcja książki jest przy tym bardzo przejrzysta, gdyż przyjęto w niej gównie chronologiczne przedstawienie faktów, na przykład związanych z formowaniem polskich jednostek wojskowych, walczących u boku sojuszników. W rozdziałach zatytułowanych: "Wojsko Polskie we Francji", "Wojsko Polskie w Wielkiej Brytanii", "Żołnierze Andersa", "Żołnierze Berlinga" autor nakreślił tło historyczne, które pozwala czytelnikowi zrozumieć również przyczyny i okoliczności tworzenia polskich jednostek wojskowych we Francji, w Wielkiej Brytanii czy w Związku Radzieckim. Przedstawił jednocześnie najważniejsze wiadomości dotyczące szlaku bojowego omawianych formacji oraz podstawowe informacje o ich dowódcach – co jest oczywiście niezbędne dla uzyskania całościowego obrazu dorobku wojskowego i politycznych sympatii głównych postaci tworzących wojsko polskie u boku aliantów. Czytelnik znajdzie w książce informacje zarówno o postaciach niewątpliwie pozytywnych w dziejach polskiej wojskowość (np. o generale Władysławie Sikorskim), jak i budzących kontrowersje (np. generał Karol Świerczewski). W osobnym rozdziale: "I Korpus Polski w latach 1941–1945" zawarto szereg wiadomości na temat jego szczególnego znaczenia w rozsławieniu oręża polskiego podczas II wojny światowej. W ostatnim rozdziale: "Lotnictwo i marynarka wojenna w latach 1941–1945" przedstawiono ogólne fakty, dotyczące udziału polskich lotników i marynarzy w ostatecznym sukcesie aliantów.

Książka zaopatrzona została w aneks zawierający tabele w różnego rodzaju ujęciach tematycznych: "Stany liczebne Wojska Polskiego we Francji w latach 1939–1940", "Wzrost stanów liczebnych Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w latach 1941–1945", "Niektóre wskaźniki udziału Polskich Sił Zbrojnych w ważniejszych operacjach (bitwach) w latach 1940–1945" czy "Zestawienie stanów liczbowych WP na Wschodzie w latach 1943–1945". Dane te są bardzo dobrym statystycznym materiałem dla uświadomienia roli Polaków w walkach na frontach II wojny światowej, a jednocześnie znakomicie uzupełniają wiedzę zawartą w poszczególnych rozdziałach opracowania.

Autor opisał losy polskich żołnierzy, przyjmując, iż konwencja popularnonaukowa książki spowoduje, że młody czytelnik zechce po nią sięgnąć. Z pewnością tak będzie, gdyż można za jej pośrednictwem szybko zdobyć wiele informacji przygotowanych starannie przez nauczyciela szkoły średniej, który – co trzeba podkreślić – wie z praktyki szkolnej, jakie fakty historyczne są szczególnie ważne w poznawaniu dziejów II wojny światowej. Publikacja "Polacy na frontach II wojny światowej" jest drugą w serii Biblioteczka historyczna eMPi2 i podobnie jak poprzednia książka w tym cyklu – "Powstanie Wielkopolskie 1918–1919" przygotowana została z wielką dbałością o warsztat historyczny. Dlatego każdy, kto ceni sobie lekturę w założeniu popularnonaukową, a jednocześnie w pełni fachową w warstwie źródłowej, powinien po nią sięgnąć.

Dariusz Judek
doradca metodyczny ODN w Poznaniu
nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie