Sporty zimowe - narciarstwo

Sporty zimowe – narciarstwo

Temat pochodzi z książki Metodyka wychowania fizycznego w reformowanej szkole, cz. 2


 

   Początki narciarstwa związane są z czynnościami praktycznymi. Już kilka tysięcy lat temu (badacze na podstawie rysunków naskalnych twierdzą, że nawet ok. 5 tys. lat temu) na dalekiej północy, w rejonach Skandynawii i płn. Azji, ludzie używali prymitywnych nart, karpli, aby móc poruszać się w głębokim śniegu, nie zapadając się w nim, i przemierzać często duże odległości podczas polowania. Wiek najstarszej odnalezionej narty, której część wykopano na torfowisku w Hoting w Szwecji, ocenia się na 4 tys. lat.
   Za kolebkę narciarstwa sportowego uważa się Norwegię, gdzie w Trömse, za kołem podbiegunowym, w 1843 r. rozegrano pierwszy publiczny bieg narciarski na 5 km. Narciarstwo stopniowo zmieniało się z potrzeby i konieczności życiowej w narciarstwo sportowe i rekreacyjne.
  Narciarstwo zjazdowe jest to bardzo popularna i modna dyscyplina sportów zimowych. Szacuje się, że ok. 2 mln Polaków potrafi jeździć na nartach i zimą spędza w ten sposób wolny czas. Narciarstwo zjazdowe wymaga choćby małego nachylenia stoku, warto więc wprowadzić tę dyscyplinę sportu w ramach szkolnych lekcji wychowania fizycznego w rejonach górzystych, pagórkowatych i tam, gdzie powstały sztuczne stoki, np. w Poznaniu, Gdańsku i Warszawie.
   Uczeń powinien być wyposażony w:
– usztywnione buty z klamrami lub jedną klamrą (tzw. tyłowłazy, dobre dla początkujących, są wygodne i łatwo je założyć),
 

 
– narty o długości mniejszej o ok. 1015 cm od wysokości ciała. Najlepiej, jeśli narty są taliowane, czyli piętka i dziób narty są wyraźnie szersze od jej części środkowej (pod butem),
– wiązania bezpiecznikowe z nastawianą wielkością siły wypięcia, które łączą narty z butami,
– kijki dobrane tak, by po prawidłowym chwycie i oparciu o podłoże przedramię i ramię tworzyły kąt prosty,
– strój narciarski: nieprzemakalne, nieprzewiewne spodnie i kurtka, grube skarpety, rękawice, czapka i gogle lub okulary chroniące przed słońcem.
   Podczas ubierania się w strój i sprzęt narciarski mogą pojawić się problemy związane z ilością i rozmaitością ubioru. Nauczyciel musi profilaktycznie spojrzeć na porządek ubrania.
   Omawiając metodykę i ćwiczenia w lekcji narciarskiej, uwzględniono najnowsze trendy kojarzące się z carvingiem, nie zapominając o solidnych podstawach narciarstwa tradycyjnego. Większość opisanych zabaw i ćwiczeń można wykonywać na nartach tradycyjnych i taliowanych. Nauka na nartach taliowanych szybciej doprowadza do jazdy na krawędziach, jednak ślizgowe prowadzenie nart daje początkującym uczniom poczucie bezpieczeństwa i kontrolę szybkości.
 

Technika i metodyka nauczania narciarstwa zjazdowego
 

    Metodyka nauczania narciarstwa nie różni się od metodyki nauczania ruchu. Klasycznymi metodami są: metoda całości, części i kombinowana. W nauczaniu narciarstwa przywiązuje się szczególną uwagę do pokazu i przyjmowania informacji wzrokowej. Etapy nauczania są następujące:

1. Poznawanie i oswajanie się ze sprzętem i środowiskiem:
– zakładanie i zapinanie butów narciarskich,
– maszerowanie w terenie płaskim w butach narciarskich przodem, tyłem, bokiem,
– podchodzenie i schodzenie w butach narciarskich po stoku,
– zabawy w butach narciarskich, np. kto ładniej (unikamy kto szybciej, by ćwiczenia wykonać dokładnie), wytrącanie partnera z równowagi z akcentem na poprawne i bezpieczne upadanie,
– noszenie nart na rękach przed sobą, każda narta w jednej ręce, na ramieniu dziobami do przodu,
– zakładanie nart układamy narty obok siebie, oczyszczamy wiązania i buty ze śniegu, wsuwamy przód buta pod noski przedniego wiązania, but ustawiamy prosto i naciskamy piętą na nosek tylnego wiązania,
– zdejmowanie nart naciskamy ręką, kijkiem, butem dźwignię tylnego wiązania, i podnosimy piętę,
– właściwe trzymanie kijków.

2. Doskonalenie równowagi:
– ślizganie się na jednej narcie hulajnoga, zmiana nogi,
– stojąc na jednej narcie, balansujemy drugą lub wykonujemy nartą tzw. śmigiełko,

– stojąc na obu nartach w pozycji poszerzonej, wykonujemy przysiady, skłony, leżenie na tyłach nart i powrót do stania,
– w staniu podrzucanie miękkich przedmiotów (np. rękawiczka, kawałek gąbki, woreczki z grochem), chwyty i rzuty do partnera,
– w staniu ustawiamy narty na krawędziach wewnętrznych (kolana do siebie), a następnie na zewnętrznych (nogi jak w beczkę),
– podskokiem rozkrok do przysiadu i podskokiem zeskok do przysiadu,
– w staniu wypychamy kolana w przód, tzw. ugniatanie butów.
   Uwagi: Należy zwracać uwagę na uginanie nóg w kolanach oraz na obciążanie w początkowym etapie przodów nart, a później środka nart, eliminować tzw. siadanie na tyłach.


3. Poruszanie się w terenie płaskim:
– krok zwykły bez kijków wykonuje się w formie chodu, przesuwając narty ślizgowo po śniegu (podłożu). Zabawy: maszerujemy, przesuwając narty jak po szynach; maszerujemy jeden za drugim, jak wagoniki w pociągu, nie nadeptując kolegom na narty,

– krok zwykły z kijkami,

– bezkrok wykonuje się go w formie ciągłego poślizgu uzyskanego odepchnięciem kijków.

   Uwagi: Rozpoczynać naukę w założonym śladzie; unikać wyścigów, aby ćwiczenia były wykonane dokładnie; w przypadku ćwiczeń z kijkami odległości między uczniami muszą być bezpieczne.

4. Zwroty:
a) zwrot przestępowaniem:
– w staniu odstawiamy i dostawiamy piętki nart, dzioby nart są w jednym miejscu (osią obrotu są dzioby),

– piętki nart są w jednym miejscu, a odstawiamy i dostawiamy dzioby nart (osią obrotu są piętki nart),

– odstawiamy i dostawiamy dzioby i piętki tak, że osią obrotu jest środek nart, czyli wiązania,
– marsz z omijaniem (okrążaniem) pachołków lub innych miękkich przedmiotów,
b) zwrot przez przełożenie dziobów nart,
c) zwrot podskokiem.
   Uwagi: Dwa ostatnie zwroty wymagają lepszej sprawności fizycznej, dlatego należy je wprowadzać w trakcie nauki w miarę potrzeby; ćwiczenia rozpoczynać bez kijków; zaniechać patrzenia na narty (odczuwanie kinestetyczne).

5. Upadanie i podnoszenie się. Nauczenie upadania jest konieczne do wyeliminowania stresu ucznia oraz do uświadomienia, że upadek jest nieodłączną częścią narciarstwa i nie musi być niebezpieczny. Ćwiczenia:
– w płaskim terenie kładziemy się na plecach, przenosimy narty nad głowę i wykonujemy kilka rozkroków (jak żuczek na grzbiecie),
– w pozycji jw. przekładamy narty z jednej strony tułowia na drugą,
– układamy narty równolegle jedna do drugiej, łączymy je i podciągamy pod siebie, wspieramy się na rękach lub kijkach i podnosimy się,
– upadanie i wstawanie w miejscu,
– upadanie w fazie poślizgu podczas wykonywania bezkroku, należy starać się upaść ku tyłowi, na pośladki, z rozluźnionymi mięśniami, nie podpierając się rękoma ani łokciami, sterować ciałem tak, by upaść jak najbezpieczniej.
   Uwagi: Na stoku należy układać narty poniżej tułowia, równolegle do linii spadku stoku.

6. Podchodzenie:
a) podejście krokiem zwykłym – w ten sposób możemy podchodzić na łagodnym stoku, należy pomóc sobie, wspierając się kijkami; na bardziej stromym stoku należy podchodzić zakosami,
b) podejście schodkowaniem:
– na terenie płaskim odstawiamy i dostawiamy równolegle nartę, należy zwrócić uwagę, by nie nadeptywać sobie na narty,
– na terenie nachylonym schodkowanie w górę i w dół w poprzek linii spadku stoku,
– schodkowanie w skos stoku,
– łączymy schodkowanie z wcześniej poznanymi zwrotami,

c) podejście rozkrokiem, tzw. jodełką:
– na terenie płaskim ustawiamy narty nożycowo, tzn. dzioby nart szeroko, a piętki blisko siebie, na wewnętrznych krawędziach, poruszamy się rozkrokiem bez pomocy kijków,
– podchodzimy rozkrokiem na łagodnym stoku, wspierając się z tyłu kijkami.

7. Zjazd w linii spadku stoku. To pierwszy kontakt z poślizgiem. Należy wybrać stok o małym nachyleniu, z możliwością swobodnego stania przed zjazdem oraz zatrzymania się na wypłaszczeniu lub przeciwstoku.
Ćwiczenia:
– narty ustawiamy szeroko i płasko, równo je obciążamy, nogi uginamy w kolanach, tułów nieznacznie pochylamy w przód, należy pozostać w pozycji zrównoważonej i rozpocząć jazdę w dół ćwiczyć bez kijków,
– powtarzamy zjazd w dół z rękoma na kolanach, ramiona wyprostowane w bok, z klaśnięciem nad głową, z zebraniem rozrzuconych wzdłuż linii zjazdu przedmiotów, np. rękawiczki, kawałki gąbki,
– zjazd na wprost w pozycji otwartej z unoszeniem piętki jednej narty, potem drugiej,
– powtarzamy zjazdy w różnych ustawieniach: w parach jeden obok drugiego, jeden za drugim itd.,
– zjazd na wprost z kijkami ustawionymi równolegle do siebie, skierowanymi skośnie w dół, ręce na wysokości bioder, lekko oddalone od tułowia.
 

8. Pług. Jest to podstawowy sposób regulowania prędkości i zatrzymywania, przydatny nie tylko w pierwszym okresie nauki. Korzystają z niego także zaawansowani narciarze. Ćwiczenia:
a) pług ślizgowy:
– na terenie płaskim zataczamy okrąg, i trzymając się za ręce, podskokiem rozsuwamy piętki obu nart, następnie eliminujemy podskok tak, by narty ślizgały się po śniegu,
– jadąc w linii spadku stoku w pozycji podstawowej, rozsuwamy tyły nart (tułów i ręce trzymać jak w pozycji jazdy na wprost),
– nauczyciel jedzie tyłem przed ćwiczącym i trzyma go za dzioby nart,
– prędkość jazdy uczeń powinien regulować szerokością rozsunięcia tyłów nart i stopniem zakrawędziowania,
– w jeździe pługiem zwężanie i poszerzanie śladu,
– jadąc w parach, jeden za drugim lub jeden obok drugiego, kontrolujemy i dostosowujemy swoją prędkość do partnera,
– półpług rozsuwamy piętkę jednej narty, potem drugiej,
b) pług hamujący do zatrzymania:
– jazda pługiem ślizgowym do zatrzymania przy miękkim przedmiocie, np. kawałek gąbki, rękawiczka, pachołek,
– jazda do zatrzymania, np. w bramce ustawionej z pachołków lub miękkich tyczek,
– najazd na wprost i wykonanie pługu do zatrzymania,
– jw., ale zatrzymanie wykonujemy w określonym miejscu, np. w bramce.

9. Łuki płużne. Są to zmiany kierunku jazdy na małej prędkości, na nartach ustawionych w pozycji płużnej. Ćwiczenia:
– jadąc pługiem, obciążamy jedną nartę poprzez ugięcie kolana, ciągłe obciążanie narty ustawionej kątowo pozwoli zmienić kierunek jazdy, po uzyskaniu pożądanego kierunku, obciążamy drugą nartę (nartę zewnętrzną zamierzonego skrętu),
– jadąc łukami płużnymi łączonymi, kontrolujemy prędkość jazdy,
– jazda łukami płużnymi po wyznaczonym torze, tor można wyznaczyć przy pomocy miękkich tyczek lub pachołków,
– jazda łukami płużnymi w parach po wyznaczonym torze.

   Opanowanie łuków płużnych umożliwia przeprowadzenie pierwszych elementarnych zawodów. Ustawiamy łatwy, równy slalom przy pomocy pachołków lub tyczek i mierzymy uczniom czas przejazdu, możemy też ustawić slalom równoległy.
   Na nartach taliowanych można wykonać łuki płużne, wykorzystując naturalne właściwości nowoczesnej narty do jazdy po łuku. Aby wykonać taki skręt, należy:
– jadąc pługiem uginać nogę wewnętrzną zamierzonego skrętu,
– przemieścić biodra nad nartę wewnętrzną co spowoduje prostowanie nogi zewnętrznej,
– zwiększać zakrawędziowanie narty zewnętrznej oraz układać nartę wewnętrzną płasko, tak by rozpocząć skręt.
   Uwagi: Należy zwracać uwagę na wypychanie narty zewnętrznej poprzez prostowanie kolana. Wykonanie łuków płużnych w takiej formie można porównać do cyrkla, w którym narta wewnętrzna jest środkiem okręgu, zaś zewnętrzna obrysowuje łuk. Można wykonywać to ćwiczenie w samych butach narciarskich dla zrozumienia i skoordynowania ruchu. Warto zapoznać się z ćwiczeniami przeznaczonymi dla nart carvingowych (taliowanych) i wykonywać je na nartach tradycyjnych (bo każda narta jest taliowana), by zrozumieć naturalną zdolność narty do skręcania. Ćwiczenia:
– w jeździe na wprost w pozycji poszerzonej ustawiamy jedną nartę na krawędzi wewnętrznej i obserwujemy jej tendencję do wykrawania łuku,
– to samo wykonujemy drugą nartą,
– w jeździe na wprost na nartach ustawionych szeroko krawędziujemy obie narty (jedną nartę na zewnętrznej krawędzi, drugą na wewnętrznej),
– zmiana krawędzi,
– w jeździe na wprost na nartach ustawionych szeroko szybka zmiana krawędzi – z krawędzi na krawędź – płytkie skręty.

(...)