|
Cyklony tropikalne powstają nad ciepłymi obszarami oceanów w niskich szerokościach geograficznych. Jeśli prędkość wiatru przekracza 1000 km/h, to noszą nazwę huraganu (w Ameryce Środkowej i Północnej), tajfunu (w Azji Południowo-Wschodniej). Cyklony przemieszczają się ze wschodu na zachód. Centralna jego część, czyli oko cyklonu tropikalnego, ma średnicę około 30 km oraz bardzo niskie, poniżej 1000 hPa, ciśnienie. Powietrze w oku cyklonu jest suche i ma od 3 do 5 stopni wyższą temperaturę niż powietrze otaczające. Duże różnice ciśnienia w oku i na zewnątrz cyklonu są przyczyną silnych wiatrów, którym często towarzyszą liczne burze i ulewy. 76% cyklonów tropikalnych występuje na półkuli północnej. Obszary występowania cyklonów tropikalnych:
Oko cyklonu tropikalnego widziane z kosmosu
Trąba powietrzna, w USA zwana tornado, jest wiatrem o ogromnej sile, wirującym pionowo, na półkuli północnej w kierunku odwrotnym do wskazówek zegara, z prędkością około 100 m/s i przekroju poprzecznym nie przekraczającym 200 m. W górę sięga podstawy chmury kłębiastej, z którą się łączy. Trąbom towarzyszą gwałtowne opady bądź burze oraz duży spadek ciśnienia.
Tornado w dniu 15 maja 1998 roku w USA
Źródło: University of Illinois Atmospheric Sciences Dept. www.atmos.uiuc.edu Trzęsienia ziemi to gwałtowne, krótkotrwałe wstrząsy w obrębie skorupy ziemskiej lub górnego płaszcza, spowodowane przemieszczaniem się mas skalnych. Powstające w ognisku (hipocentrum) drgania rozchodzą się w postaci fal sejsmicznych ku epicentrum - punktowi na powierzchni ziemi leżącemu bezpośrednio nad ogniskiem - i są odczuwane jako wstrząsy. Przyczyny trzęsień ziemi mogą być różne i stąd różne rodzaje trzęsień: tektoniczne, wulkaniczne i zapadliskowe. Obszarami najczęściej nawiedzanymi przez trzęsienia są: rowy oceaniczne, uskoki transformacyjne, grzbiety śródoceaniczne i strefy młodych gór fałdowych. Trzęsienia ziemi powodują liczne straty w ludziach, przemieszczanie się warstw skalnych, zniszczenia urbanizacyjne prowadzące do zmian krajobrazowych, stanowią przyczynę powstawania osuwisk, podnoszenia lub obniżenia poziomu wód gruntowych (wywołane nimi fale tsunami sieją zniszczenia i powodzie w strefie wybrzeży). Rocznie na świecie rejestruje się ponad 500 000 wstrząsów, z czego około 20% jest odczuwanych przez ludzi, a tylko 0,005% (ok. 1000) powoduje znaczne zniszczenia. Aby zmniejszyć zagrożenie pożarów w strefach sejsmicznych instalacje elektryczne i gazowe montuje się na zewnętrznych murach budynków.
Trzęsienie ziemi w Pakistanie, Indiach i Afganistanie W dniu 8 października 2005 roku nastąpiło trzęsienie ziemi w Pakistanie, Indiach i Afganistanie o sile 7,6 stopnia w skali Richtera. Było najsilniejsze od stu lat w tym regionie Azji. Wywołane zostało ruchami płyt euroazjatyckiej i indo-australijskiej. Epicentrum trzęsienia znajdowało się w górach w pakistańskiej części Kaszmiru, 95 kilometrów na północnywschód od Islamabadu. Stolica pakistańskiego Kaszmiru – Muzaffarabad została zniszczona w 70%. Całkowicie zrównane z ziemią jest miasto Rawalakot oraz wiele wiosek i osiedli. Tysiące osób pozostało bez dachu nad głową. Zginęło 87 350 osób w Pakistanie i 1 350 osób w Indiach. W pakistańskich górach wielu ludzi zginęło pod lawinami skał i błota oraz w wyniku osunięć zboczy górskich. Trzęsienie spowodowało zniszczenia również w północno-wschodnim Afganistanie. Rządy Indii i Pakistanu zmobilizowały wojsko do niesienia pomocy ludności na terenach dotkniętych kataklizmem. Podczas trzęsienia ziemi zginęły głównie dzieci i młodzież rozpoczynające lekcje w szkołach (wstrząsy wystąpiły około godziny 8.50 rano czasu miejscowego i trwały około 1 minuty). Niemal wszystkie szkoły w rejonie kataklizmu legły w gruzach. Władze pakistańskie mówią o tym, że zginęło całe jedno pokolenie! Wybuchy wulkanów
Tsunami to fale powstające w wyniku gwałtownej zmiany ukształtowania dna morskiego, wywołanego trzęsieniem ziemi, wybuchem podmorskiego wulkanu lub wielkim podmorskim ruchem masowym. Mogą osiągać prędkość do 1000 km/h. Najwyższą falę tsunami (85 m) zanotowano w 1771 r. u wybrzeży Riukiu w Japonii. W 1883 r. na Jawie i Sumatrze pojawiła się fala tsunami wysokości 31 m, wywołana wybuchem wulkanu Krakatau. W XX w. najwyższą tsunami (31,5 m) odnotowano w 1993 r. na Okushiri (Japonia), zabrała życie 330 osób.
Fala tsunami
Tsunami w Azji
w 2004 roku Powodzie to silne wezbrania powodujące wystąpienie wody z koryta rzeki. Rozróżnia się cztery rodzaje powodzi: roztopowe, opadowe, sztormowe i zimowe. Najtragiczniejsze powodzie w XX wieku miały miejsce w Chinach, gdzie rzeka Huang He w 1931 r. spowodowała śmierć 3 700 000 ofiar, a w 1938 r. 500 000 ofiar.
Katastrofalna powódź w Kolumbii Lawina śnieżna to masa śniegu lub lodu, obrywająca się ze stoku górskiego nachylonego powyżej 20° i zsuwająca w dół z dużą prędkością. Lawiny śnieżne stanowią przyczynę wielu wypadków, którym ulegają przede wszystkim turyści (narciarze, alpiniści). W górach wyższych wielkie lawiny zagrażają niekiedy drogom i osadom ludzkim. Lawina pyłowa jest rodzajem lawiny śnieżnej; powstaje bezpośrednio po obfitych, świeżych opadach śniegu. Porusza się z prędkością do 200 km/godz. i tworzy wysoki welon pyłu śnieżnego, grożący uduszeniem. Przyczyną utworzenia się lawiny pyłowej może być np. fala akustyczna związana z głośnym krzykiem.
Tragedia w Sudetach Jest to najtragiczniejszy wypadek, który miał miejsce w polskich górach.
Tragedia w Tatrach
Lawiny w Kaszmirze Osuwiska i lawiny błotne mogą być tragiczne w skutkach, gdyż schodząc do dolin rzecznych i zbiorników retencyjnych, powodują np. powodzie.
Tragedia miasteczka Longarone (Włochy)
Lawina błotna na Filipinach Zamiecie śnieżne są to opady śnieżne połączone z silnymi wiatrami i mrozem. Powodują znaczne zakłócenia w gospodarce, komunikacji itp. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cyklon tropikalny "Andrew"