Przedmiot handlu zagranicznego i jego znaczenie

Przedmiot handlu zagranicznego i jego znaczenie

Fragment pochodzi z podręcznika dla technikum Ekonomika handlu, cz. 3


 

   Obrót towarowy odbywa się nie tylko w granicach poszczególnych krajów (jako handel wewnętrzny), ale także w skali międzynarodowej, w ramach handlu zagranicznego, czyli odpłatnej wymiany towarów i usług między krajami. 
   Przyjęcie Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004 r. spowodowało, że na innych zasadach następuje wymiana towarów i usług w handlu wspólnotowym pomiędzy krajami należącymi do Unii Europejskiej. Zarówno nabywanie przez Polskę towarów i usług z krajów członkowskich, jak i dostawy (sprzedaż) z Polski towarów i usług do krajów członkowskich dokonuje się bez barier celnych i innych ograniczeń na zasadach zbliżonych do handlu wewnętrznego.
   Nabywania i dostaw towarów oraz usług pomiędzy krajami członkowskimi Unii Europejskiej nie zalicza się do handlu zagranicznego.
   Wymiana towarów następuje z powodu:
– uzależnienia produkcji niektórych wyrobów od konkretnych surowców naturalnych i warunków
      klimatycznych,
–  nadwyżek i braków produktów w danym kraju,
– specjalizacji kraju w określonej produkcji,
– ekspansji gospodarczej w celu opanowania rynków zagranicznych,
– chęci uzyskania wyższych dochodów (zysków).
   Natomiast wymiana usług związana jest głównie z importem i eksportem produktów oraz ze specyfiką usług świadczonych przez dane państwo.
   Wymiana towarów i usług w handlu zagranicznym przyczynia się do rozwoju międzynarodowego podziału pracy. Poszczególne kraje rozwijają te gałęzie gospodarki, które są dla nich najbardziej opłacalne. Specjalizacja produkcji sprawia, że gospodarki poszczególnych krajów nie muszą być uniwersalne (autarkiczne); produkcja w takich warunkach musiałaby się odbywać na niewielką skalę. Dzisiaj uniwersalność gospodarki narodowej jest raczej mało opłacalna. Specjalizacja produkcji krajowej umożliwia organizację nowoczesnej, zmechanizowanej, a nawet zautomatyzowanej produkcji na wielką skalę.
   Handel zagraniczny przyczynia się również do wykorzystania pełnej mocy produkcyjnej kraju w zakresie wszystkich czynników produkcji i jest ważnym stymulatorem postępu technicznego. Importuje się bowiem najnowocześniejsze towary, a równocześnie, w związku z konkurencją zagraniczną, eksportuje tylko towary dobrej jakości. Handel zagraniczny może stać się również ważnym czynnikiem finansowania rozwoju gospodarczego kraju poprzez korzystanie z kredytów zagranicznych, osiąganie wysokich cen za eksportowane towary i uzyskiwanie dodatniego salda bilansu płatniczego. To z kolei umożliwia dodatkowy korzystny dla kraju import.
   Transfer kapitałów obcych, za pomocą których można rozwijać produkcję rodzimą, z wykorzystaniem obcych patentów, licencji i know-how, odbywa się właśnie za pośrednictwem handlu zagranicznego. Handel zagraniczny jest ważnym czynnikiem współpracy między narodami. Wymiana dóbr i usług połączona jest z wymianą wytworów kultury, myśli, idei oraz z rozwojem turystyki, co przyczynia się do pokojowego współistnienia.
   Handel zagraniczny obejmuje: import, eksport, reeksport, procesy uszlachetniające, obrót reperacyjny (naprawczy), tranzyt.
 

   Przedmiotem importu są przede wszystkim towary, których wytwarzanie w kraju jest niemożliwe z uwagi na nieodpowiednie warunki klimatyczne, brak zasobów surowców naturalnych lub też ich małą ilość. Importowane są również towary, których wytwarzanie w kraju jest nieopłacalne oraz towary objęte generalnymi umowami handlowymi, a także towary tańsze niż krajowe.

   Eksportowane są głównie towary, które dany kraj, dzięki korzystnym warunkom naturalnym, wytwarza w ilościach przekraczających jego zapotrzebowanie wewnętrzne; towary, w produkcji których specjalizuje się oraz te, które zostały wyprodukowane na zlecenie lub z zamiarem sprzedaży za granicę.

   Reeksport pośredni ma miejsce wtedy, gdy towar przechodzi przez kraj reeksportera.
  Reeksport bezpośredni ma miejsce wtedy, gdy reeksporter kieruje towar wprost od sprzedającego do nabywcy z pominięciem swego kraju, a dokonuje tylko rozliczenia za zakupiony i sprzedany towar.
   Proces uszlachetniający jest usługą produkcyjną, która polega na odpłatnym przerobie lub uszlachetnianiu towarów przywożonych w tym celu z zagranicy lub wywożonych za granicę.
   Proces uszlachetniający czynny polega na przyjmowaniu z zagranicy towaru do przerobu w kraju; jest więc eksportem usługi polegającej na przerobie.
   Proces uszlachetniający bierny polega na wysyłaniu za granicę towaru w celu jego przerobu, jest więc importem usługi. Warunkiem procesu uszlachetniającego jest zwrócenie zleceniodawcy towaru oddanego do przerobu.
   Obrót reperacyjny (naprawczy) jest eksportem lub importem usług produkcyjnych i polega na odpłatnej naprawie maszyn, urządzeń lub środków transportu przywożonych w tym celu z zagranicy lub wywożonych za granicę. Dotyczy głównie remontów statków morskich.
   Tranzyt – to usługa polegająca na umożliwieniu innym krajom przewozu przez swoje terytorium osób lub ładunków.
   Tranzyt bezpośredni ma miejsce wtedy, gdy ładunek obcy jest przewożony przez terytorium własnego kraju bez prawa składowania.
   Tranzyt pośredni ma miejsce wtedy, gdy przewożone ładunki obce składowane są przez pewien czas na terytorium własnego kraju. Tranzyt w handlu zagranicznym jest w zasadzie eksportem usług.
   Przedmiotem wymiany w handlu zagranicznym są ponadto usługi związane z transportem, przeładunkiem, składowaniem, ubezpieczaniem towarów oraz usługi bankowe. Świadczy się również usługi związane z organizacją wystaw i targów, reklamą, ogłoszeniami itp., a także eksportuje i importuje roboty budowlane, myśl techniczną. Wymiana myśli technicznej dotyczy zakupu patentów i licencji oraz tzw. know-how (ang. – w dosłownym tłumaczeniu wiedzieć jak). Know-how są to informacje o sposobie produkcji i wymiany nieznane konkurencji.
   Efektem prowadzenia wymiany z zagranicą jest bilans handlowy i płatniczy danego państwa.  

   Bilans ten może być zrównoważony; dodatni, jeżeli wartość eksportu przewyższa wartość importu lub ujemny, jeżeli wartość importu przewyższa wartość eksportu.

   Poza obrotami handlu zagranicznego obejmuje należności z tytułu usług, transfer kapitału, kredyty zagraniczne i odsetki od nich. Poza wpływami z transakcji handlowych państwo posiada więc jeszcze inne źródła dochodów zagranicznych. Może się zatem zdarzyć, że mimo ujemnego bilansu handlowego ma zrównoważony lub dodatni bilans płatniczy. Bilans płatniczy nie może stale wykazywać ujemnego salda, wyrównywanego dzięki kredytom zagranicznym. Należy go wyrównywać poprzez ograniczanie płatności zagranicznych (w tym importu), zwiększanie wpływów z eksportu, turystyki zagranicznej itp.