Badania ankietowe - technika zbierania informacji, polegająca na zadawaniu respondentom odpowiednio sformułowanych pytań.

Badania panelowe - technika zbierania informacji polegająca na ciągłym lub systematycznym (w określonych odstępach czasu) ich uzyskiwaniu (pisemnie, ustnie lub za pomocą specjalnych urządzeń technicznych) od jednostek o stałym przekroju reprezentacji (np.: gospodarstw domowych, pojedynczych osób, poszczególnych przedsiębiorstw bądź instytucji).

Badanie procesu pracy - systematyczne rejestrowanie, analizowanie i krytyczna ocena proponowanych lub istniejących sposobów wykonania pracy oraz zaprojektowanie i wprowadzenie w życie metod pracy najbardziej efektywnych.

Badanie (analiza) rynku - zespół czynności analitycznych, zmierzających do poznania ogółu stosunków wymiennych, zachodzących pomiędzy sprzedawcami a nabywcami.

rynek

Bank - instytucja pieniężno-kredytowa, pośrednicząca w obiegu pieniądza i kapitałów pieniężnych w gospodarce rynkowej. Gromadzi środki pieniężne, udziela kredytów i przeprowadza rozliczenia w obrocie bezgotówkowym. Według ustawy „Prawo bankowe” – bankiem jest osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych, obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

lokata   rachunek bankowy   rachunek bieżący   rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy

Bank centralny - instytucja, która w każdym kraju pełni trzy funkcje: centralnego banku państwa, banku emisyjnego, banku banków. W Polsce jest nim Narodowy Bank Polski (NBP) w Warszawie. 

Bank emisyjny - bank centralny w danym kraju; emituje znaki pieniężne (banknoty i bilon), które są prawnym, powszechnym środkiem płatniczym w państwie. W Polsce funkcję tę pełni Narodowy Bank Polski (NBP).

Bank hipoteczny - bank emitujący hipoteczne i publiczne listy zastawne oraz udziela kredytów zabezpieczonych hipoteką. 

Bank komercyjny (kredytowy) - bank zajmujący się przede wszystkim obsługą finansową podmiotów rynkowych. W tym celu prowadzi działalność depozytową, kredytową oraz świadczy usługi operacyjne.

Bank kredytowy (komercyjny) - bank zajmujący się przede wszystkim obsługą finansową podmiotów rynkowych. W tym celu prowadzi działalność depozytową, kredytową oraz świadczy usługi operacyjne.

Bank państwowy - bank, który może być utworzony przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia, na wniosek Ministra Skarbu Państwa zaopiniowany przez Komisję Nadzoru Bankowego. Wśród banków komercyjnych istnieje jeden bank państwowy: Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK).

Bank SA (bank spółka akcyjna) - bank, który może być utworzony na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego, wydanego po uzgodnieniu z Ministrem Finansów. Założycielami banku w formie spółki akcyjnej muszą być co najmniej 3 osoby prawne lub fizyczne. 

Bank spółdzielczy - bank, który może być utworzony na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego. Statut banku spółdzielczego musi być sporządzony w formie aktu notarialnego.

Bank spółka akcyjna (Bank SA) - bank, który może być utworzony na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego, wydanego po uzgodnieniu z Ministrem Finansów. Założycielami banku w formie spółki akcyjnej muszą być co najmniej 3 osoby prawne lub fizyczne. 

Bank w domu (home banking) - usługa bankowa polegająca na umożliwieniu klientom dostępu do rachunku bankowego za pomocą urządzenia elektronicznego (komputera, bankomatu, telefonu komórkowego). Klienci banku mogą: uzyskiwać informacje o stanie rachunku, dokonanych na nim operacjach, kursach walut, oprocentowaniu, kartach płatniczych, kredytach, obligacjach itp., dokonywać wszystkich operacji, które do tej pory wymagały obecności w banku, np.: przelewów na inne konta, polecenia spłat rat kredytu, zastrzeganie realizacji swych czeków lub usuwanie zastrzeżeń itp.

Banknot - pieniądz papierowy o określonym nominale, emitowany przez bank emisyjny (w Polsce NBP). Polskie banknoty emitowane są w nominałach 200, 100, 50, 20 i 10 złotych.

polskie banknoty

Bankomat - urządzenie elektroniczne do wypłacania gotówki posiadaczom kart płatniczych lub kredytowych, dostępne przez 24 godziny. Służy również do zakupu telekart o różnym nominale, sprawdzenia stanu konta, a nawet do dokonywania przelewów.

bankomat   PIN

Bankowe biuro maklerskie - wydzielona jednostka w banku, która prowadzi działalność maklerską. Zatrudnia maklerów papierów wartościowych i doradców inwestycyjnych. 

Barter - wymiana towaru za towar - najprostszy rodzaj kompensaty towarowej.

Baza przedsiębiorców - jawny wykaz przedsiębiorców (osób fizycznych i wspólników spółek cywilnych) prowadzony przez Centralną Ewidencję i Informację o Działalności Gospodarczej.

Bessa (rynek niedźwiedzia) - długotrwała silna tendencja spadkowa na rynku papierów wartościowych. 

Bezpieczeństwo i higiena pracy (BHP) - ogół przepisów i środków organizacyjno-technicznych w celu przestrzegania właściwych warunków pracy, nienarażania pracowników na wypadki, choroby lub utratę zdrowia.

Bezrobocie - brak pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i poszukujących zatrudnienia. Bezrobotni stanowią nadwyżkę ludzi poszukujących zatrudnienia na rynku pracy. Bezrobocie występuje na skutek zwiększonej podaży ludzi poszukujących pracy i zmniejszonego popytu na pracowników. Podaż zwiększa każdy wyż demograficzny osób wchodzących w wiek produkcyjny. Popyt na pracowników zmniejsza się na skutek postępu technicznego i organizacyjnego. Może też na niego wpłynąć załamanie się gospodarki kraju.

Fundusz Pracy   klub pracy   pośrednictwo pracy   powiatowy urząd pracy
prace interwencyjne   rejestracja bezrobotnych   roboty publiczne
stopa bezrobocia   szkolenie bezrobotnych

Bezrobocie chroniczne - bezrobocie dotyczące osób, które ze względu na podeszły wiek i zły stan zdrowia nie mają nadziei na otrzymanie pracy w warunkach konkurencji na rynku. 

Bezrobocie naturalne - bezrobocie wynikające z ruchu na rynku pracy, z czasu, jaki upływa pomiędzy zwolnieniem z jednej pracy a przyjęciem do drugiej, a także z sezonowych wahań w zatrudnieniu. Powodują je także bezrobotni nie podejmujący pracy z powodu nieodpowiadających im warunków pracy. Bezrobocie naturalne kształtuje się w granicach 3-4,5% ludności aktywnej zawodowo.

Bezrobocie przymusowe - bezrobocie, które występuje wówczas, gdy pewna liczba osób chce pracować bez względu na warunki i płacę, ale nie może znaleźć pracy.

Bezrobocie strukturalne - niedostosowanie struktury popytu do podaży siły roboczej w wyniku likwidacji przemysłu produkującego starymi metodami, państwowych gospodarstw rolnych, wielkich zakładów przemysłowych, a także w wyniku ograniczenia produkcji.

Bezrobotny - osoba niepracująca w wieku aktywności zawodowej, zdolna do pracy, poszukująca pracy i gotowa ją podjąć.

klub pracy   pośrednictwo pracy   powiatowy urząd pracy   prace interwencyjne
rejestracja bezrobotnych   roboty publiczne   stopa bezrobocia   szkolenie bezrobotnych

BHP (bezpieczeństwo i higiena pracy) - ogół przepisów i środków organizacyjno-technicznych w celu przestrzegania właściwych warunków pracy, nienarażania pracowników na wypadki, choroby lub utratę zdrowia.

Bilans handlowy kraju - zestawienie wartości towarów przywiezionych z zagranicy i wywiezionych za granicę w danym okresie (najczęściej rocznym). Jest roczną sumą obrotów handlu zagranicznego z tytułu eksportu i importu. Bilans handlowy może być dodatni (wartość eksportu jest większa od importu) lub ujemny (wartość importu jest większa od eksportu).

Bilans płatniczy kraju - roczne zestawienie wszystkich wpływów i płatności dewizowych danego państwa, wynikających ze stosunków międzynarodowych.

Bilon - pieniądz zdawkowy w postaci metalowych znaków pieniężnych ( monet). W Polsce bilon emituje się w nominałach: 50, 20, 10, 5, 2 i 1 groszy oraz 1, 2 i 5 złotych.

polski bilon

Biuro (agencja) pośrednictwa pracy - biuro, w którym zbiera się informacje o ludziach poszukujących pracy i wyszukuje potrzebnych pracowników dla pracodawców oraz wskazuje miejsca pracy poszukującym jej.

pośrednictwo pracy

Biznesplan przedsiębiorstwa (plan gospodarczy, plan prowadzenia interesów, plan przedsięwzięć) - dokument określający cele prowadzonej działalności gospodarczej i działania podejmowane dla realizacji ustalonych celów obecnie i w przyszłości z uwzględnieniem istniejących uwarunkowań.

Bon pieniężny NBP - krótkoterminowy lokacyjny papier wartościowy emitowany przez NBP jako dokument na okaziciela. Wartość nominalna bonów opiewa na 10 000 zł i okresy wykupu wynoszące 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 14, 28, 91, 182, 272 i 364 dni, liczone od obowiązującego terminu zapłaty za bony. Bony sprzedawane są na przetargach, których uczestnikami na rynku pierwotnym są dilerzy rynku pieniężnego, czyli grupa kilkunastu banków spełniających określone przez NBP kryteria, na rynku wtórnym – również pozostałe banki. Minimalna wysokość opłaty przetargowej wynosi 1 mln zł. Bony pieniężne NBP są instrumentem polityki pieniężnej NBP, szczególnie ograniczającym nadpłynność w sektorze bankowym.

Bon skarbowy - krótkoterminowy lokacyjny papier wartościowy, dokument potwierdzający zaciągnięcie krótkoterminowej pożyczki na sfinansowanie przejściowego niedoboru budżetu państwa. Emituje je Minister Finansów, a obrót nimi prowadzi NBP. Emitowane są w tych samych nominałach co bony pieniężne NBP z terminami wykupu po upływie od 1 do 52 tygodni.

Broker - pośrednik w transakcjach kupno-sprzedaż papierów wartościowych, towarów, usług handlowych, ubezpieczeń, osobiście zwolniony z odpowiedzialności za wykonanie całej umowy.

Budownictwo - działalność gospodarcza, polegająca na wznoszeniu budynków i budowli lub dokonywaniu w nich zmian.

Budżet - zestawienie na dany okres planowanych dochodów i przychodów oraz wydatków i rozchodów, np. budżet państwa, budżety samorządów terytorialnych (gmin, miast, powiatów, województw), budżety gospodarstw domowych.

deficyt budżetowy

Budżet gospodarstwa domowego - okresowe zestawienie jego planowanych lub faktycznych wpływów i wydatków (rozchodów).

gospodarstwo domowe

Budżet państwa - roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy państwowej, administracji rządowej i podmiotów jej podporządkowanych. Do budżetu państwa zalicza się też środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, nie podlegające zwrotowi, i wydatki z nich finansowane. Różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa stanowi nadwyżkę lub niedobór (deficyt). Budżet państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego (od 1 stycznia do 31 grudnia), zwanego rokiem budżetowym.

rezerwa budżetowa

Budżet samorządu terytorialnego - roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów samorządu, a także jednostek mu podporządkowanych. Uchwalany przez sejmik województwa, radę powiatu lub radę gminy (miasta) w formie uchwały budżetowej na rok budżetowy. Budżet samorządu terytorialnego obejmuje finansowanie zadań własnych oraz zadań zleconych przez administrację rządową. Zadania zlecone przez administrację rządową są finansowane z subwencji i dotacji z budżetu państwa.

Budżet UE - instrument, w którym dla każdego roku budżetowego określa się i dopuszcza łączne kwoty dochodów i wydatków uznanych za niezbędne dla Unii Europejskiej. Budżet ogólny powinien być finansowany z zasobów własnych UE, co oznacza, że niedopuszczalne jest zaciąganie pożyczek na pokrycie ewentualnej różnicy pomiędzy jej dochodami a wydatkami. Dochody budżetu UE pochodzą ze składek państw członkowskich. Zaliczają się do nich: opłaty rolne i celne, pobierane przy wymianie handlowej z krajami trzecimi, dochody z podatku VAT oraz wpływy związane z udziałem każdego państwa członkowskiego w dochodzie narodowym brutto UE, w wysokości niezbędnej do zrównoważenia budżetu. Wydatki budżetu UE przeznaczone są na dotacje do produkcji rolnej, na finansowanie przemian strukturalnych (fundusze europejskie), prac badawczo-rozwojowych, realizację polityki zewnętrznej UE oraz wydatki administracyjne.